vrijdag 10 december 2004

Open brief over scheidingsrechtspraak

Van: Wim Orbons
Aan:

• Nederlandse vereniging voor rechtspraak
• Raad voor de rechtspraak

Cc: Commissie justitie van de tweedekamer

Geachte dames en heren,

Begin dit jaar heeft een aantal hoogleraren en experts een constructief gesprek gevoerd over de scheidingsproblematiek met de ambtelijke top van het ministerie van justitie. Daarna hebben we bijgaande brief van 25 februari 2004 aan minister Piet Hein Donner van justitie verzonden.

Vervolgens is het ‘Manifest Integriteit van het ouderschap’ samengesteld.

Aanleiding tot het manifest is de huidige cultuur met veel negatieve gevolgen voor kinderen, (groot-)ouders, de samenleving en de economie. Ieder etmaal zijn in Nederland circa 170 kinderen betrokken bij een scheiding. De gevolgen daarvan zijn in veel gevallen, vooral als men ruzie blijft maken: mindere prestaties, onaangepast gedrag, stijgend alcohol- en drugsgebruik. Nadat er in de westerse maatschappij drie decennia lang met het vaderloze gezin geëxperimenteerd is, geeft Civitas, Institute for the study of civil society (september 2002), aan dat kinderen die zonder hun eigen vader opgroeien op 54 verschillende aspecten van het leven slechter af zijn. Dit rapport, gebaseerd op een analyse van 112 wetenschappelijke studies, eindigt met de negatieve effecten, waarbij vooral misdaad, geweld en de kosten voor de maatschappij in het oog springen.

Als de moeder niet de kinderen kan meenemen met uitsluiting van vader, zal zij minder lichtvaardig overgaan tot scheiding. Dat blijkt ook uit onderzoek in de Verenigde Staten. Nu krijgt moeder meestal bijna alles wat ze vraagt. Dat verklaart waarom ruim driekwart van de scheidingen wordt geëntameerd door moeder, terwijl volgens deskundigen scheiding voor de meeste kinderen trauma nummer één is. Overspel, geweld, alcohol- of drugsgebruik spelen een ondergeschikte rol in de redenen om te scheiden. Ruim driekwart van de mensen die scheiden, geven aan dat ze niet meer met elkaar kunnen communiceren en maar minder dan eenderde van de gescheiden mensen zegt na scheiding gelukkiger te zijn geworden. Van de kinderen die opgroeien in het traditioneel samengesteld gezin, beoordeelt circa 80 procent hun eigen gezinssituatie als goed.

De escalatie na scheiding is in teveel gevallen mede het gevolg van uitspraken van rechters, omdat die te vaak in strijd met de (geest van de) wet beslissen, dat contact tussen de vader en het kind na scheiding wordt opgeschort of ontzegd. Niet artikel 1:377a van het burgerlijk wetboek is bij ouders met gezag van toepassing, maar artikel 1:377h, welk laatste artikel, anders dan het eerstgenoemde, geen ontzeggingsgronden kent. Ontzegging van contact is onder strikte voorwaarden alleen mogelijk bij vaders die uit de ouderlijke macht zijn ontzet. Recent is dit nog eens bevestigd door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, dat Nederland heeft veroordeeld omdat de Nederlandse rechter de eis van een vader met gezag om zijn dochter te bezoeken afwees.

Onwetmatigheden van rechters zijn er mede debet aan dat circa de helft van de scheidingskinderen geen of nauwelijks contact meer heeft met hun vader. Uitspraken van rechters zijn vaak gebaseerd op advies van matig opgeleide kinderbeschermers, die onnodig maandenlang, soms bijna een jaar, zogenaamd ‘onderzoek’ verrichten zonder dat er sprake is samenzijn van vader en kind. Daardoor wordt het kind van vader vervreemd. Wanneer rechters wel een Co-ouderschap uitspreken, in het beste geval meestal een weekend per twee weken, kan een ouder (meestal moeder) die uitspraak in de praktijk straffeloos naast zich neerleggen omdat daaraan meestal geen sancties worden verbonden. Dit leidt vaak tot stalking en geweld, waarvoor vaders wél bestraft worden.

In de uitspraken zouden rechters kunnen opnemen dat de contactregeling zo nodig met behulp van de ‘sterke arm’ in burgerkledij wordt uitgevoerd. Of dat bij weigering het gezag over de minderjarige zal worden ontnomen. Dit zal in de praktijk een preventieve werking hebben. Ook zouden rechters veel meer verplichte bemiddeling moeten uitspreken, waarbij de bemiddelaar eerst zou moeten kijken of de scheiding wel onvermijdelijk is, gelet op de grote gevolgen.

Uit de cijfers blijkt dat rechters te vaak voor moeders zwichten die na scheiding geen contact tussen het kind en de vader willen. Die situatie druist in tegen internationale verdragen, tegen de Nederlandse wet én tegen het belang van het kind. Veel rechters ontzeggen, in strijd met de wet, het contact tussen vader en kind met als argument dat er ‘rust’ moet komen. Maar er komt geen rust, wel volgen nieuwe procedures, verdere escalatie en polarisatie. En dat verbroken contact wordt maar zelden hersteld, van uitstel komt afstel.

Deze cultuur is ook een oorzaak van valse aangiften van mishandeling en incest en daardoor meer van aangiften van valse aangiften. Als de wet strikt wordt toegepast zal dat leiden tot minder lichtvaardige scheidingen, minder ellende voor kinderen, (groot-)ouders, minder (jeugd-)criminaliteit en een flinke kostenbesparing voor de maatschappij.

Met de meeste hoogachting, namens de expertgroep
    Wim Orbons

Labels: Politiek